Mareşal Fevzi Çakmak, 12 Ocak 1876'da İstanbul Anadolu Kavağı'nda Çakmakoğullarından Topçu Albayı Ali Sırrı ile Hesna Hanım'ın oğlu olarak dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini Kuleli Askerî Lisesinde tamamladıktan sonra 29 Nisan 1893'te Harbiye'ye kaydolarak 28 Ocak 1896'da piyade teğmen rütbesiyle mezun oldu. Akabinde Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'ye girerek 25 Aralık 1898'de kurmay yüzbaşı rütbesiyle bitirdi.
1. Dünya Savaşı’nda; Çanakkale, Kafkas ve Suriye cephelerinde savaşmıştır. 3 Mayıs 1920 yılında Milli Savunma Bakanlığına getirildi. Kütahya-Eskişehir Muharebelerinde Mirliva İsmet Paşa komutasındaki Garp Cephesi ordularının mağlup olup Yunanların Temmuz 1921'de Kütahya, Afyonkarahisar ve Eskişehir'i ele geçirmelerinden sonra İsmet Paşa'nın (İnönü) yerine TBMM tarafından Genelkurmay Başkanlığı görevine de getirildi. 14 Ocak 1922'de Millî Müdafaa vekilliği, 9 Temmuz 1922'de İcra Vekilleri Heyeti Reisliği görevlerinden ayrıldı ve Genelkurmay Başkanı olarak Büyük Taarruz ‘un askerî planlarını hazırladı. Zaferle sonuçlanan Dumlupınar Meydan Muharebesi'nin (30 Ağustos 1922) ardından 31 Ağustos'ta rütbesi Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın tavsiyesi üzerine TBMM tarafından Müşirliğe (Mareşal) terfi ettirildi. Fevzi Çakmak, Mustafa Kemal’den sonra Mareşallik rütbesi alan ikinci ve son kişidir. Mareşal Fevzi Çakmak, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Milli Savunma Bakanı ve ilk genelkurmay başkanıdır. 9 Nisan 1950 yılında vefat etmiştir.
FEVZİ ÇAKMAK’IN GÜNLÜKLERİNDE AKŞEHİR
Mareşal Fevzi Çakmak ilk kez 1916 yılında Akşehir’e gelmiştir. Tuttuğu günlüklerde Akşehir de genel ağırlıkla 1920 yılında neler yaşandığına dair kısa notlar tutmuştur. Nilüfer Hatemi tarafından derlenen günlükler de çoğunlukla Mareşal Fevzi Çakmak Paşa; 1920 yılında yaşanılan Delibaş isyanı sırasında yaşanılanlar hakkında sıkça notlar almıştır. Paşa, Akşehir’e gelişlerinin yanı sıra, Delibaş İsyanında Akşehir’de kaç kişinin idam edildiği hakkında da bilgi vermektedir. Mareşal Fevzi Çakmak’ın notlarında, Akşehir ile ilgili notları şu şekildedir:
3 Ağustos 1920: Geceyi Afyon trende geçirdik. Düşman Kandıra’ya girdi. Akşehir, Ilgın, Kadınhan’daki depo kıtaatını ve ahali tezahüratını görüp Konya’ya geldik.
6 Ağustos 1920: 5-6 Ağustos trende. Karaman ve Konya, sabahleyin Akşehir- Güneş. Nasreddin Hoca kabrini ziyaret öğle taamı (yemeği) yedik.
3 Ekim 1920: Ilgın, Akşehir ve Karaman’da asker firarileri toplanıp serkeşliğe başladı.
8 Ekim 1920: Adana’da İncirli’ye yapılan baskında düşman Adana istikametine çekildi. Usat (asiler) Ilgın’a taarruzla, birkaç saat muharebeden sonra burasını işgal etti. 70Y Alayunt’tan Akşehir’e gönderildi.
11 Ekim 1920: 70Y’den bir tabur Ilgın’dan Akşehir’e gelerek Derbent üzerinden Yalvaç’a hareket etti.
12 Ekim 1920: Akşehir’e taarruz eden asiler akşama kadar müsademe neticesinde, zayiatla tart edildi. 70Y taburu Yalvaç’ta asayişi iade ile Akşehir’e avdet ve Akşehir şarkında Yarman köyüne gelen 100 asiyi def eyledi.
13 Ekim 1920: Sultaniye, Ermenek, Beyşehir, Seydişehir’de asiler dağıldı. Ilgın eşkıyası feragatle çekiliyorlar. Akşehir’den eşkıya çekildi. Kaymakam (Yarbay) Osman Bey çekilenleri bittedip Akşehir’e avdet etti.
14 Ekim 1920: Refet Bey, Bozkır civarındadır. Konya’da 18, Akşehir’de 14 kişi idam edildi.
24 Temmuz 1921: 9. Fırka Maraş’tan Akşehir’e birinci kademesi geldi.
10 Ağustos 1921: 5. Fırkamız Akşehir’de tecemmü’ünü (yığılmak) ikmal etmek üzeridir. Düşman tayyareleri Akşehir’de istikşafat (Düşmanın durumunu anlamak için yapılan keşif.)
18 Kasım 1921: Garp Cephesi Aziziye’den Akşehir’e nakil edildi.
7 Aralık 1921: Mustafa Kemal Paşa ve Yusuf Kemal Bey Franklin Bouillon ile görüşmek üzere Akşehir’e hareket etti.
15 Aralık 1921: Frunze ile hükümette görüştüm. Franklin Akşehir’den avdet.
