Tahinli pide, Anadolu Selçuklu devrinden beri Karaman eyaletinde fırınlarda yapılagelen bir yemek türüdür. Bu eyalette tahinli pide yapımında Niğde ve Kadınhanı öne geçmişse de her yörenin kendine özgü bir yapım ve damak tadı vardır. Akşehir usulü tahinli pide diğer yörelerden farklı ve kendine özgüdür.
Tahinli pidenin iki ana maddesi un ve tahindir. Un, tahılların öğütülmesi ile elde edilen değerli bir ürün olup, modern insanın kullandığı ilk besindir. Buğday, basit değirmen taşları ile öğütülerek una çevrilebileceği M.Ö. 9000’lerde keşfedildi. Buğdayı öğüten ilk uygarlık, konik değirmenler kullanan Romalılardı. Tarihte bilinen ilk değirmenlerin İç Anadolu’da olduğu bilinmektedir.
Tahin ise susamın kabuğunun soyulması, kavrulması ve öğütülmesi ile elde edilen bir Orta Doğu çeşnisidir. Tahin kelimesi Arapça kökenlidir. Coğrafyamıza ilk olarak Mezopotamya'daki Asurlular medeniyeti üzerinden M.Ö. 2500 civarında gelen tahin, iyileştirici ve sakinleştirici özellikleri, besleyici yapısıyla zamanla popüler bir gıda haline gelmiştir.
Anadolu’ya gelen Türkler beraberinde getirdikleri susamdan ve Konya ovasında buldukları buğdaydan elde ettikleri ürünlerden tahinli pideyi yaptılar. Akşehir’de özellikle mahalle ve köylerde her eve özel fırınlar vardı. Bu konuda Bermende (Savaş) Köyü ön plana çıkmaktadır. Bu köyde önceleri her eve özgü fırınlarda evin kadınları pişirdikleri ekmeklere değişik tat ve koku katmak için tahin, haşhaş, patates, Ispanak katmışlardır. Zamanla her birinin ayrı bir hamur yoğurma ve pişirme stili gelişti. Bazı kadınlar bunu daha maharetli yaptıkları için komşuları onlara yaptırmaya başlamıştı ve böylece fırın sayıları azalmıştı. Bermendeli kadınlardan tahinli pide yapımını öğrenen erkekler Akşehir’e gelerek çeşitli mahallelerde pide fırınları açmışlardı.
1510 yılında yapılan Akşehir Hasanpaşa İmaret Camii Vakfiyesi’nde buğday, un, yağ ve tahin alacakların ve ekmek yapacakların uyacakları kurallar belirlenmiştir. 1899 Konya Salnamesi’ne göre Akşehir merkezde ekmek yapan 15 fırın vardı. 1945 yılında yazılan Akşehir tarihi kitabında Akşehir’de Ahmet Davulcu adlı bir fırıncı ve tahinli pide için tahin üreten Bilal Demir ve Osman Yavuz’un tahin imalathaneleri vardı.
Akşehir’de her türlü el sanatlarının üretildiği tarihi Arasta bölgesinde 1930’lu yıllardan beri tahinli pide yapan üç fırın vardı:
1) Piçoğlu ve Kocagöz Fırını: Günümüzde Bermendeli Doğan Usta’nın işlettiği bu fırın 1891 yılında yapılıp Akşehirlilerin hizmetine açılmıştır.
2)Davulcuoğlu Fırını: Uzun yıllar Akşehirlilere tahinli pidenin yanı sıra etli, peynirli ve benzeri pideler yaparak Akşehirlilerin ağız tadına renk katmıştır.
3) Taktak Ali Fırını: Rahmetli Ali usta özellikle ustalık isteyen tahinli pideyi çok güzel yapardı. Hala yaşlı Akşehirliler onun tahinli pidesini özlemle anarlar.
Akşehir’de pide fırınlarının yanı sıra bazı lokantacılarda tahinli pide yapıyorlardı. Akşehir’de tahinli pide bir yemektir. Özellikle Ramazan’da tokluk hissi vermesi ve susatmaması nedeniyle geceleri yenen bir sahur yemeğidir. Oysa Kadınhanı usulü tahinli pide şerbetli, cevizli bir tatlıdır. Tahinli pide yapan kebapçılardan biri de Yılmaz ve Yıldırım Küçükkebapçı idi. Özellikle Yıldırım Küçükkebapçı pide yapımında ustalaşmıştı.
Günümüzde Akşehir’in her mahallesinde tahinli pide yapan pide fırınları vardır. Özellikle Simen ailesi tahinli pide yapımında ustalaşmıştır. Akşehir’de tahinli pide yapımında zamanla değişimler olduğu göze çarpmaktadır. Akşehirlilerin “Dahanlı Pide” dedikleri pide için en iyi tahin bulunur ve alınırdı. Bu tahinini içerisine çok az miktarda sıvılaştırılmış kuyruk yağı karıştırılırdı. Ancak mide için çok ağır gelmesi nedeniyle çok önceleri bu uygulama kaldırıldı. Tahinli pide hamuru usta hamurkerler tarafından yoğrulurdu. Hamurun dinlenmesi ve tahinin hamura yedirilmesi zaman ve ustalık isterdi. O nedenle fırınlar tahinli pideleri fırın sakin olduğu zaman hazırlarlardı. Pide ne çok ince ne de çok kalın olmamalıdır. Önceleri fırına koymadan önce pide üzerine sadece parça parça tereyağı koyulurken günümüzde tereyağının yanı sıra susamda serpilmektedir.
Tahinli pide, fırında alevden uzağa konulmalı ve yavaş yavaş pişmelidir. Eğer fazla kızartılırsa acılaşır. Akşehir usulü tahinli pide fırından çıkarıldıktan sonra hemen yenmez, bir süre bekletilir. Yemeden önce elle koparıldığında tel tel dökülmelidir.
Akşehir usulü tahinli pide gerek damak tadı gerekse yapılış olarak en yakın ilçelerden farklı, kendine özgüdür. Yiyenlere afiyet olsun…
