Eni konu değil! “Önü sonu.”
Elinin körü değil! “Ölünün kûru (mezarı).”
Saatler olsun değil! “Sıhhatler (sağlık) olsun.”
Sıfırı tüketmek değil! “Zafiri (soluğu) tüketmek.”
Kelli felli değil! “Kerli ferli.” (Ker; kuvvet, Fer; iktidar)
Göz var nizam var değil! “Göz var izan (anlayış) var.”
Eşek hoşaftan ne anlar değil! “Eşek hoş laftan ne anlar.”
Güzele bakmak sevaptır değil! “Güzel bakmak sevaptır.”
Hile hurda değil! “Hile hud.” (Hud; aldatmak ve kötülük)
Altı kaval, üstü şişhane değil, “Altı kaval, üstü şeşhane.”
İnce eleyip, sık dokumak değil! “İnce eğirip sık dokumak.”
Su küçüğün söz büyüğün değil! “Sus küçüğün söz büyüğün.”
Aptala malum olurmuş değil! “Abdala (bilgeye) malum olurmuş.”
Azimle sıçan duvarı deler değil! “Azimli sıçan (fare) duvarı deler.”
Su uyur düşman uyumaz değil! “Sü (asker) uyur düşman uyumaz.”
Cürmün kadar yer yakar değil! “Ateş olsan cirmin (hacmin) kadar yer yakarsın.”
Ziyaretin kısası makbuldür değil! “Ziyaretin kısas’ı (karşılığı) makbuldür.”
Başınız sağ olsun değil! “Başımız sağ olsun.” (Büyüklerimiz yani devletimiz var olsun)
Kısa kes Aydın havası olsun değil! “Kısa kes Aydın abası olsun.” (Aydın efelerinin dize kadar giydiği pantolon)
Geçti Bolu’nun pazarı, sür eşeği Niğde’ye değil! “Geçti Bor’un pazarı, sür eşeği Niğde’ye.” (Bor; Niğde’nin ilçesi)
Haydan gelen huya gider değil! “Hayy’dan gelen Hu’ya gider.” (Hayy ve Hu Allah’ın isimleridir, Allah’tan gelen Allah’a gider.)
Baldız baldan tatlıdır değil! “Daldız baldan tatlıdır.” (Daldız; petekten bal almak için kullanılan demir kepçeye verilen ad. Arıcı petekten bal almak için uğraş verirken, kaşığa bulaşan balın daha tatlı olması manasına gelir.)
Öncelikle atalarımızın hiçbir durumda, gayri ahlaki laf etmediklerine inanmalısınız. Muhtemelen buna benzer sözlerin, zaman içinde bilinçli olarak bozulduğunu düşünüyorum. Manası bozulan atasözlerimize gülmek ve hatta alaya almak yerine, karşınızdakini uyararak gelecek nesillere doğrusun aktarılması için, üstüne basa basa ifade etmelisiniz.
Yüzlerce yıllık tarihi geçmişi olan ecdadımız, İslam’a ters düşmeyen yaşam kültürünü günümüze kadar taşımayı başarmıştır. Her ne kadar son zamanlarda Avrupalılaşma adına yozlaşıyor olsak da sağlam temeller üzerine kurulmuş bir millet olduğumuzu unutmayalım. Yanlış kullanılan bu ve benzeri sözlerin düzeltilmesine, hep birlikte vesile olalım.